HAVA SICAKLIGI - 20!

Bir çok kişinin belki de adını ilk kez duyduğu “Nağıl Neneleri”ni kilometrelerce yol katederek Kars'ta bulduk. Kültür mirasının en önemli öğelerinden masalları ve masal anlatıcılığı geleneğini onlardan dinledik.

(Belgesel film çekimleri, 2010)



Kars-Ardahan sınırları içindeki Çıldır Gölü'nün en derin noktasının 130 metre olduğu sanılıyor. Doğu Anadolu'nun en büyük ikinci gölü yaklaşık 123 kilometrekarelik alanı kaplıyor. 

Çıldır Gölü’nde kış aylarında da balıkçılık yapılıyor. Buz tabakası kırılıp ağlar atılıyor, sonra o ağlara aynalı sazan, tatlı su kereveti, kaya balığı, kızılkanat, şafak, kefal takılıyor. Kars'tan "Sarı Balık" yemeden dönenlereyse çok şaşılıyor.

Göl kışın kestirme yol niyetine de kullanılıyor.





Üşüyenlerin imdadına Aşık Bilal yetişiyor. Yanık sesiyle içimizi ısıtıyor...

"Dü çeşmim kan ağlamaktan gözlerim yaş incidir

Kadir kıymet bilmeyenler yaren yoldaş incidir
Dinle sözüm al nasihat konuşma cahilinen

Cahil de bir kem söz var ki değse bin baş incidir"

    

 

 

Kış aylarında masallar anlatarak halkı eğlendiren usta kadın anlatıcılara Kars ve yörelerinde ''Nağıl Nenesi'' veya ''Masal Anası'' deniliyor.
İşte bu "nenelerden" biri Leyla Yalgar.



Leyla Teyze "Nağıl Nenesi" geleneğinin son temsilcilerinden. Cumhuriyet Köyü'nde yaşıyor.

Soğuk ve uzun Kars gecelerinde bütün köy onun evinde toplanıyor. Çünkü, ağzından bal damlayan bu Azeri kadın çok güzel masal anlatıyor.

Hava soğuk, şartlar çetin!

Kars'ta kış aylarında hava sıcaklığı -20'lere kadar düşüyor.

Bu soğuk ve uzun gecelerde köy halkını Nağıl Neneleri oyalıyor.

                                                      

Nağıl Neneleri'ni sadece çocuklar değil yetişkinler de dinliyor. Hatta Nağılların erkek meclislerinde erotik masallar da anlatıkları söyleniyor.

Düğünlere, kına gecelerine, asker uğurlamalarına, köy şenliklerine konuk edilen Nağıl Neneleri, en çok  ''Gökçek Fatma'', ''Arabüzengi'', ''Bir Padişahın Gazabı'', ''Üç Bacı'', ''Yedi Gardaş Bir Bacı'' masallarını anlatmayı seviyor. 

Kars'ta adım başı kaşar ve bal satılıyor. Bu dükkanlarda Kars kurutu, çeçil, lor, gravyer gibi envayi çeşit peynir bulunuyor. Kars mutfağı çok zengin ve lezzetli ama yöresel yemek yapan yer bulmak çok zor. 

Piti safranlı bir nohut yemeği. Emaye maşrapalarda pişiriliyor. Yemeğin suyu önce tabağa boşaltılıyor. İçine yufka ekmek doğranıp ıslatılyor. Ardından et ve nohut eklenip eziliyor.

Uzun lafın kısası Piti yemek hüner istiyor!

                                            

Umaç helvası, elma dolması, hörre (un) çorbası, evelik aşı, ekmek aşı, pişi, kuymak, hengel (mantı), haşıl yöresel yemeklerden sadece bir kaçı... Bir de kaz var tabi...

Kaz yemek isteyenlerin Kars'ı kışın ziyaret etmeleri gerekiyor. Çünkü kazlar "kar yemeden" önce asla kesilmiyor...  Keşke kar yedikten sonra da kesilmeseler!....

Fotoğraflar: Buluş Oygur + Mehtap Doğan